شاخک بینی نقشی مهم در تنظیم رطوبت، گرما و تصفیه هوای ورودی به بینی دارند؛ اما زمانی‌که بزرگ می‌شوند، مشکل جدی در تنفس ایجاد می‌کنند. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب شاخک‌های متورم، باعث جلوگیری از مشکل‌های تنفسی جدی‌تر می‌شود؛ ازاین‌رو باید علائم و علت این مشکل را بشناسید. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق علت‌ها، علائم و روش‌های درمان شاخک‌های بزرگ‌شده می‌پردازیم و راهکارهایی مؤثر برای رفع آن پیشنهاد می‌دهیم.
شناخت شاخک های بینی؛ بافت‌هایی نرم در مجرای بینی
شاخک های بینی یا توربینیت‌ها (turbinates) ساختارهایی از استخوان و بافت نرم هستند که درون مجرای بینی قرار دارند. هر سوراخ بینی، سه شاخک دارد که به ترتیب از پایین به بالا شاخک‌های تحتانی (Inferior turbinates)، شاخک‌های میانی (Middle turbinates) و شاخک‌های بالایی (Superior turbinates) نامیده می‌شوند.
توربینیت‌ها در نزدیکی سپتوم بینی (دیواره‌ای که سوراخ‌های بینی را از هم جدا می‌کند) قرار دارند. سپتوم بینی با پوشش مخاطی به‌همراه شاخک‌ها، به حفظ گرما و رطوبت هوای داخل بینی، کمک می‌کند. عملکرد اصلی توربینیت‌ها علاوه‌بر تنظیم رطوبت هوا، تصفیه هوا از ذرات معلق و آلاینده‌ها است. شاخک‌ها با ایجاد جریان هوایی توربولانسی (گردابی) درون بینی، ذرات بزرگ‌تر را به دام می‌اندازند و از ورود آن‌ها به ریه‌ها جلوگیری می‌کنند.
بااین‌حال، اگر این شاخک‌ها به‌دلیل عوامل مختلف مانند آلرژی، التهاب یا عفونت بزرگ شوند، باعث انسداد راه تنفسی می‌شوند. در چنین مواردی، انواع روش‌های جراحی بینی استخوانی و گوشتی، به کاهش انسداد و بهبود تنفس کمک می‌کند. پزشک در رینوپلاستی بینی‌های استخوانی و گوشتی، نه‌تنها بافت‌های اضافی (که باعث انسداد شده‌اند!) را برمی‌دارد، بلکه شکل و ساختار بینی را نیز بهبود می‌بخشد. حال که دانستید، شاخک بینی کجاست و چه وظیفه‌ای دارد، در بخش بعدی به بررسی علت‌های بزرگ شدن آن‌ها می‌پردازیم.
چرا شاخک های بینی بزرگ می‌شوند؟
بزرگ شدن شاخک های بینی یا هایپرتروفی توربینیت‌ها (Turbinate hypertrophy) ناشی از عوامل مختلف مانند آلرژی، سینوزیت، محرک‌های محیطی، تغییرات هورمونی و افزایش سن است.
- آلرژی: آلرژی باعث التهاب و تورم مخاط و در نتیجه بزرگ شدن توربینیت‌ها می‌شود.
- سینوزیت: این مشکل باعث التهاب سینوس‌ها و مخاط بینی می‌شود و توربینیت‌ها را بزرگ می‌کند.
- محرک‌های محیطی: عواملی مانند دود سیگار یا آلودگی هوا نیز به تحریک و التهاب مخاط بینی می‌انجامند و باعث بزرگ شدن شاخک های بینی می‌شوند.
- تغییرات هورمونی: بارداری یا سایر نوسان‌های هورمونی باعث افزایش جریان خون و تورم شاخک های بینی می‌شوند.
- افزایش سن: روند پیر شدن نیز به‌تدریج باعث تغییر ساختاری بینی و بزرگ شدن توربینیت‌ها می‌شود.
برای بهبود تنفس و کاهش تورم توربینیت‌ها، عمل زیبایی بینی گوشتی و استخوانی راه‌حلی مطمئن است؛ اگر علامت‌هایی که در بخش بعدی به آن می‌پردازیم را دارید، باید به‌فکر جراحی شاخک بینی باشید.
شاخک بینی بزرگ‌شده؛ علائم این مشکل چیست؟
علائم بزرگ شدن شاخک‌های بینی یا هایپرتروفی توربینیت‌ها (Turbinate hypertrophy) شامل تغییر حس بویایی، خشکی دهان پس از بیدار شدن از خواب، احساس فشار در پیشانی، درد خفیف در صورت، گرفتگی طولانی‌مدت بینی، آبریزش و خرناس می‌شود. هایپرتروفی توربینت‌ها تنفس از راه بینی را دشوار می‌کند؛ توربینیت‌های بزرگ شده، مجرای بینی را تنگ‌تر و تنفس را سخت‌تر می‌کنند این وضعیت باعث انسداد نسبی یا کامل راه هوایی بینی و فرد برای تنفس به دهان متکی می‌شود. اگر علامت‌های زیر را دارید، باید به بزرگ شدن شاخک‌های بینی مشکوک شوید:
- تغییر حس بویایی: به دلیل انسداد جریان هوا، بوها به‌راحتی به گیرنده‌های بویایی در بالای بینی نمی‌رسند.
- خشکی دهان پس از بیدار شدن از خواب: زمانی که فرد به‌دلیل عدم توانایی در تنفس از طریق بینی، با دهان باز می‌خوابد؛ پس از بیدار شدن، احساس خشکی شدید در گلو و دهان دارد.
- احساس فشار در پیشانی: درصورت تورم شاخک‌های بینی، مجاری سینوسی دچار انسداد می‌شوند؛ گاهی این انسداد با تجمع مخاط همراه است و به سینوس‌ها فشار وارد می‌کند. این فشار اضافی به‌صورت درد یا ناراحتی در ناحیه صورت، به‌ویژه در اطراف گونه‌ها، پیشانی و چشم‌ها احساس می‌شود.
- گرفتگی طولانی‌مدت بینی: به‌دلیل تورم و التهاب مداوم شاخک‌ها (که موجب تنگی مجاری بینی و انسداد جریان هوا می‌شود) بینی مدام دچار گرفتگی است!
- آبریزش بینی: به‌علت تحریک و التهاب مخاط بینی بر اثر بزرگی توربینیت‌ها، بینی آبریزش دارد.
- خرناس: انسداد مجاری هوایی بر اثر بزرگی شاخک‌ها باعث ایجاد صدای خرناس هنگام تنفس می‌شود.
این علائم کیفیت زندگی شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند؛ ازاین‌رو با مشاهده این علامت‌ها باید به‌سرعت به پزشک مراجعه و برای درمان اقدام کنید. مطمئن‌ترین و موثرترین راه رفع توربینیت‌های بزرگ شده، جراحی بینی است. باتوجه‌به وجود انواع مدل بینی برای عمل، پزشک در جلسه مشاوره، فرم بینی شما (استخوانی یا گوشتی) را تشخیص می‌دهد و براساس آن رویکرد درمانی مناسب را انتخاب می‌کند.
روش‌های جراحی شاخک بینی؛ رویکرد مناسب برای رفع این مشکل چیست؟
درمان شاخک‌های بزرگ شده با دارو و جراحی امکان‌پذیر است. اگر شاخک‌ها راه تنفسی را مسدود نکرده باشند (یعنی مشکل مزمن نباشند!)، پزشک داروهایی مانند اسپری‌های آنتی‌هیستامین یا اسپری‌های کورتیکواستروئیدی بینی را تجویز می‌کند. این داروها به‌طورموقت تورم توربینیت‌ها را کاهش می‌دهند و علائم را تسکین می‌بخشند. اما هنگامی‌که شاخک‌های بزرگ‌شده، باعث انسداد راه تنفسی شوند (مزمن باشند!)، پزشک انواع روش‌های جراحی را پیشنهاد می‌دهد. روش‌های عمل جراحی شاخک های بینی شامل موارد زیر می‌شوند:
درمان شاخک‌های بزرگ شده با فرکانس رادیویی؛ جراحی سرپایی شاخک بینی
عمل جراحی شاخک های بینی با فرکانس رادیویی (Radiofrequency Ablation)، عملی سرپایی در مطب است. در این روش، با گرم کردن ملایم پوشش زیرمخاطی بین شاخک و سپتوم، توربینیت‌ها را کوچک می‌کنند. جراحی شاخک‌ها با فرکانس رادیویی، در ۱۰ دقیقه یا کمتر در مطب با بی‌حسی موضعی و کاملا بدون درد انجام می‌شود.
جراحی توربینیت‌های بزرگ شده با روش کاهش زیرمخاطی؛ تضمین رفع این مشکل!
جراحی توربینیت‌های بزرگ شده با روش کاهش زیرمخاطی (Submucosal Reduction) باید در بیمارستان و با بی‌هوشی انجام شود. گاهی پزشک همزمان با این عمل، برای بهبود تنفس عمل انحراف تیغه بینی را نیز انجام می‌دهد. در روش جراحی کاهش زیرمخاطی، جراح با استفاده از آندوسکوپ (لوله‌ای انعطاف‌پذیر با نوری در انتهای آن)، داخل بینی و شاخک‌های بزرگ شده را می‌بیند. سپس جراح برشی کوچک در پوشش مخاطی شاخک تحتانی (پایین‌ترین شاخک بینی) ایجاد می‌کند و بافت اضافی که باعث بزرگ شدن شاخک شده است را برمی‌دارد. در برخی موارد، جراح به‌جای برداشتن بافت، آن را با فرکانس رادیویی می‌سوزاند.
آیا شاخک‌های بینی متورم، خودبهخود درمان می‌شوند؟
بله، گاهی توربینیت‌های بزرگ شده بدون نیاز به جراحی، خودبهخود درمان می‌شوند! برای بهبود شاخک‌های متورم، به موارد زیر دقت کنید:
- سیگار نکشید: سیگار باعث التهاب مجاری بینی می‌شود. این عادت مشکل‌های تنفسی و التهاب را تشدید می‌کند و باعث بزرگ شدن شاخک‌ها می‌شود؛ بنابراین اگر علائم شاخک‌های متورم را دارید، مدتی سیگار را ترک کنید و شاهد از بین رفتن علامت‌ها باشید!
- شستشوی بینی با آب نمک: مجاری بینی، مخاط و باکتری را جمع می‌کنند و باعث تورم شاخک‌ها می‌شوند. برای حل این مشکل، از قطره‌های نمکی بینی استفاده کنید.
- استفاده از دستگاه بخور: دستگاه بخور، با مرطوب نگه‌داشتن فضای اتاق، به کاهش خشکی و تحریک شاخک‌های بینی کمک می‌کند.
- استفاده صحیح از اسپری‌های بینی یا داروهای بدون نسخه: طبق دستور پزشک یا دستورالعمل محصول، از اسپری‌های بینی یا داروهای بدون نسخه استفاده کنید. استفاده بیش‌ازحد از برخی داروها، اثر نامطلوب دارد و انسداد بینی را تشدید می‌کند.
این روش‌ها به کاهش تورم و درمان شاخک های بینی بزرگ‌شده کمک می‌کنند. در صورت بهبود نیافتن با این روش‌ها، باید حتما با مشورت بهترین دکتر جراح بینی شیراز، تهران اصفهان و سایر شهرهای بزرگ، برای جراحی و درمان‌های کلینیکی اقدام کنید.
نکته‌های مهم قبل از جراحی شاخک بینی؛ انتخاب پزشک متخصص کلید جراحی موفق
گاهی احساس تنگی نفس، به‌دلیل بزرگ شدن شاخک‌ها رخ نمی‌دهد؛ بنابراین نباید صرفاً به‌دلیل سختی تنفس، برای جراحی توربینیت‌ها اقدام یا از روش‌های خانگی استفاده کنید. حتی در بسیاری از موارد، تورم شاخک‌ها پس از مدتی از بین می‌روند و باز هم نیازی به درمان خانگی و کلینیکی نیست! به موارد زیر قبل از اقدام برای جراحی توربینیت‌ها توجه کنید:
- انحراف تیغه بینی: انسداد بینی، یکی از رایج‌ترین مشکل‌ها در بیماران مبتلا به انحراف تیغه بینی است و هیچ ربطی به تورم شاخک‌ها ندارد! برخی بیماران، هم از انحراف تیغه و هم بزرگ شدن شاخک‌ها رنج می‌برند؛ اما در این افراد انسداد راه تنفسی، صرفاً نشان‌دهنده تورم توربینیت‌ها نیست.
- سرماخوردگی و عفونت: سرماخوردگی یا عفونت‌های دستگاه تنفسی، باعث بزرگ شدن موقت شاخک‌ها و گرفتگی بینی می‌شوند. در بیشتر موارد، شاخک‌ها پس از بهبودی به اندازه طبیعی خود باز می‌گردند و نیاز به درمان کلینیکی ندارند.
در نهایت در کنار توجه به همه این موارد، انتخاب پزشک متخصص برای جراحی شاخک‌های بینی بزرگ شده بسیار مهم است. پزشک متخصص گوش، حلق و بینی با داشتن دانش و تجربه لازم، بهترین روش درمانی را براساس شرایط خاص هر بیمار انتخاب می‌کند. باتوجه‌به چالش‌های این جراحی، پزشک متخصص و مجرب به شما اطمینان‌خاطر می‌دهد که درمان به بهترین شکل ممکن انجام می‌شود.
انتخاب پزشک متخصص برای جراحی شاخک‌های بینی با دکی یاب!
شاخک‌های بینی یا توربینیت‌ها ساختارهایی مهمی هستند که به تنظیم رطوبت، گرما و تصفیه هوای ورودی به بینی کمک می‌کنند؛ اما بزرگ شدن شاخک‌ها به دلایل مختلف مانند آلرژی، سینوزیت، محرک‌های محیطی، تغییرات هورمونی و افزایش سن، باعث انسداد راه هوایی و مشکل تنفسی می‌شود. علائمی مانند تغییر حس بویایی، خشکی دهان، فشار در پیشانی، درد صورت، گرفتگی و آبریزش بینی و خرناس از نشانه‌های شاخک‌های بزرگ شده هستند. برای درمان این مشکل، روش‌های مختلفی مانند استفاده از اسپری‌های بینی و جراحی وجود دارد.
انتخاب پزشک متخصص برای جراحی شاخک های بینی بزرگ شده اهمیت بالایی دارد. تیم دکی یاب با ارائه خدمات مشاوره رایگان، معرفی دکتر مناسب و امکان اقساطی کردن هزینه عمل، به شما کمک می‌کند تا بهترین پزشک را برای جراحی شاخک های بینی انتخاب کنید. با دکی یاب، به‌راحتی می‌توانید پزشکی متخصص را پیدا کنید و از خدماتی با کیفیت و مطمئن بهره‌مند شوید. برای اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان، همین حالا با ما تماس بگیرید و قدمی مطمئن برای بهبود تنفس خود بردارید!